مقدمه

جراحی تعویض مفصل زانو یکی از روش‌های مؤثر برای کاهش درد و بهبود عملکرد زانو در افرادی است که با مشکلات شدید مفصلی روبه‌رو هستند. اما باید توجه داشت که نتیجهٔ این جراحی تنها به خود عمل وابسته نیست؛ بلکه رفتار و مراقبت‌های بیمار پس از جراحی نقش کلیدی در موفقیت آن دارد. برخی اشتباهات رایج می‌توانند روند بهبود را طولانی کرده یا حتی مشکلات جدید به وجود آورند. در این مقاله به ده اشتباه مهم که باید از آن‌ها اجتناب کنید می‌پردازیم.

اشتباه اول: شروع دیرهنگام فیزیوتراپی

یکی از بزرگ‌ترین اشتباهات بعد از این جراحی، تأخیر در شروع فیزیوتراپی است. بسیاری از افراد فکر می‌کنند باید تا کاهش کامل درد صبر کنند، اما حقیقت این است که فیزیوتراپی باید از همان روزهای اول آغاز شود.

• فیزیوتراپی به افزایش دامنه حرکتی کمک می‌کند.
• باعث تقویت عضلات اطراف مفصل می‌شود.
• از خشکی و سفتی زانو جلوگیری می‌کند.

اگر فیزیوتراپی را به عقب بیندازید، عضلات ضعیف می‌شوند و بهبود دچار تأخیر خواهد شد.

اشتباه دوم: بی‌تحرکی طولانی مدت

استراحت لازم است، اما بی‌تحرکی بیش از حد یکی از بزرگ‌ترین دشمنان بهبودی است. نشستن طولانی یا خوابیدن بدون حرکت می‌تواند باعث:

• کاهش خون‌رسانی
• ایجاد لخته خون
• خشک شدن مفصل

حرکت‌های سبک و کنترل‌شده همان چیزی است که زانو برای بهبود نیاز دارد.

اشتباه سوم: فشار بیش از حد به مفصل جدید

برخی بیماران تصور می‌کنند هرچه بیشتر تمرین کنند، سریع‌تر خوب می‌شوند. این باور اشتباه است. هرگونه فشار بیش از حد، مانند:

• دویدن
• بلند کردن اجسام سنگین
• پله‌نوردی شدید

می‌تواند به پروتز زانو آسیب وارد کند و درد را تشدید نماید.

اشتباه چهارم: نادیده گرفتن درد

درد یک زنگ هشدار طبیعی بدن است. اگر درد:

• شدید
• مداوم
• یا همراه با ورم و گرمی باشد

باید فوراً با پزشک مشورت کنید. نادیده گرفتن درد می‌تواند نشانه‌ای از عفونت یا مشکلات مکانیکی مفصل باشد.

اشتباه پنجم: عدم رعایت مراقبت‌های زخم

تمیز و خشک نگه‌داشتن محل جراحی بسیار مهم است. عفونت می‌تواند نتیجهٔ جراحی را به خطر بیندازد.

نکات مهم:

• هرگز زخم را قبل از زمان مشخص خیس نکنید.
• پانسمان را طبق توصیهٔ پزشک تعویض کنید.
• در صورت مشاهدهٔ قرمزی یا ترشح، سریعا اطلاع دهید.

اشتباه ششم: استفاده نادرست از وسایل کمکی

وسایلی مانند عصا یا واکر برای حفظ تعادل و کاهش فشار روی مفصل جدید ضروری هستند. اما برخی افراد:

• خیلی زود آن‌ها را کنار می‌گذارند،
• یا برعکس، مدت زیادی به آن تکیه می‌کنند.

هر دو حالت اشتباه است. پزشک و فیزیوتراپیست زمان مناسب برای کنار گذاشتن وسایل کمکی را تعیین می‌کنند.

اشتباه هفتم: نشستن و خوابیدن در حالت اشتباه

حالت اشتباه نشستن یا خوابیدن می‌تواند باعث کشش نامناسب و درد شود.

توصیه‌ها:

• روی صندلی‌های بسیار کوتاه ننشینید.
• هنگام خوابیدن، پا باید کمی بالاتر از سطح قلب قرار گیرد.
• از گذاشتن بالش زیر زانو برای مدت طولانی خودداری کنید.

اشتباه هشتم: بی‌توجهی به تغذیه

بدن بعد از جراحی نیاز به ترمیم بافت و افزایش عملکرد دارد. تغذیهٔ مناسب نقش مهمی در این روند دارد.

غذاهای مفید:

• گوشت سفید، تخم‌مرغ و حبوبات (پروتئین)
• میوه‌ها و سبزیجات رنگی (آنتی‌اکسیدان)
• ماهی‌های چرب (ضد التهاب)

اشتباه نهم: عدم کنترل وزن

وزن اضافی فشار مستقیم به مفصل زانو وارد می‌کند. هر کیلو وزن اضافی می‌تواند چندین برابر فشار بیشتری به زانو ایجاد کند. کاهش وزن، یکی از بهترین راه‌ها برای افزایش طول عمر مفصل مصنوعی است.

کاهش تدریجی وزن همراه با ورزش‌های تجویز شده از سوی فیزیوتراپیست، بهترین روش است.

اشتباه دهم: بازگشت زودهنگام به فعالیت‌های روزمره و ورزشی

عجله برای برگشت به زندگی روزمره می‌تواند دردسرساز شود. پزشک زمان تقریبی بازگشت به کار را بر اساس:

• وضعیت عضلات
• شدت درد
• و روند بهبود شما

تعیین می‌کند. بهتر است فعالیت‌ها را به‌تدریج و تحت نظر متخصص آغاز کنید.

نتیجه‌گیری

موفقیت جراحی تعویض مفصل زانو تا حد زیادی به شیوهٔ مراقبت شما بعد از عمل بستگی دارد. با اجتناب از اشتباهات رایج و پیروی از توصیه‌های پزشک و فیزیوتراپیست، می‌توانید دورهٔ نقاهت را کوتاه‌تر کرده و از مفصل جدید خود بیشترین بهره را ببرید.

سوالات متداول

1. چه زمانی می‌توانم رانندگی را شروع کنم؟

معمولاً بین ۴ تا ۶ هفته بعد از جراحی، با اجازهٔ پزشک و بسته به تسلط شما بر کنترل پاها اجازهٔ رانندگی داده می‌شود.

2. آیا می‌توانم بعد از جراحی زانو ورزش کنم؟

بله، اما ورزش‌های سبک مانند شنا و پیاده‌روی مناسب هستند. فعالیت‌های پرفشار باید با تأیید پزشک و فیزیوتراپیست آغاز شوند.

3. تورم تا چه مدت طبیعی است؟

تورم خفیف تا چند ماه پس از عمل طبیعی است؛ اما اگر تورم شدید یا ناگهانی همراه با درد و تب بود، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید.

4. چه زمانی فیزیوتراپی باید متوقف شود؟

طبق نظر فیزیوتراپیست انجام می‌شود، اما معمولاً ۶ تا ۱۲ هفته یا بیشتر ادامه دارد تا دامنه حرکت و قدرت عضلانی به حد قابل‌قبولی برسد.

5. آیا امکان شکستن مفصل مصنوعی وجود دارد؟

در صورت فشار بیش از حد، عفونت یا حادثهٔ شدید، احتمال آسیب یا شل شدن پروتز وجود دارد؛ بنابراین رعایت نکات مراقبتی ضروری است.